Vanuit de wetenschap zijn er heldere richtlijnen die een demonstratie omschrijven. Het is ten eerste een vorm van collectieve actie: mensen uiten in groepsverband hun onvrede en ageren daarbij tegen de gevestigde orde. Denk bijvoorbeeld aan de lerarenprotesten van afgelopen maart waarbij tienduizenden leraren zich verzamelden op het Malieveld. Dit doen ze namens een grotere groep mensen: niet álle leraren stonden die dag in Den Haag. Demonstreren is dan ook een vorm van ‘minderheidsgedrag’. Daarnaast is een demonstratie vaak politiek van aard en kun je al van een officiële demonstratie spreken als er twee of meer mensen aanwezig zijn.

Hoe een goede demonstratie vervolgens van de grond komt, wordt mede bepaald door het model van vraag en aanbod. De vraag wordt gevormd door ontevreden mensen, het aanbod door protestacties die op touw worden gezet door bijvoorbeeld vakbonden en milieuorganisaties. Een voorwaarde is wel dat er eerst overeenstemming is over het gemeenschappelijke doel of probleem, daarna kan er gedemonstreerd worden.

Aanbod is dus belangrijk om een protest tot stand te brengen. Maar met een grote groep sympathisanten ben je er nog niet. “Om te weten wie naar een demonstratie gaan, kunnen we het ‘watervalmodel’ toepassen”, vertelt Van Stekelenburg. Sympathisanten moeten om te beginnen op de hoogte zijn van de demonstratie, anders komt er niemand opdagen. Vervolgens moeten ze de tijd vrijmaken om er naartoe te komen en moeten ze praktische zaken als vervoer en vrije tijd op orde hebben. Als je dit watervalmodel toepast, zal uiteindelijk vijf tot zes procent van de sympathisanten daadwerkelijk bij de demonstratie zijn.

Bij de demonstraties van nu spelen sociale media tenslotte een belangrijke rol. Je kunt in no-time sympathisanten organiseren en hen vervolgens op de hoogte stellen via een georganiseerd events. Van gele hesjes tot klimaatspijbelaars: ze zijn allemaal online georganiseerd. Onderzoek heeft daarbij aangetoond dat hiermee ook een geheel nieuwe groep demonstranten is ontstaan die de straat op gaat. Deze groep is gemiddeld lager opgeleid, jonger en wat cynischer over de politiek. Zij voegt zich naast de bestaande demonstrant: de politiek links georiënteerde burger die hoog opgelei is. “Steeds meer verschillende groepen laten van zich horen”, aldus Van Stekelenburg. “En dat is heel goed nieuws!”

_{*Dit is een wekelijkse bijdrage van de Universiteit van Nederland}

De Universiteit van Nederland heeft ook een podcast. Vind afleveringen terug op Spotify (http://bit.do/UvNL-Spotify) en iTunes (http://bit.do/UvNL-iTunes).

Bekijk hieronder meer colleges van Universiteit van Nederland: