Dit is waarom je Nederland wél een demonstratieland mag noemen
VideoTekenen we tegenwoordig liever een online petitie vanuit onze luie stoel dan dat we met spandoeken de straat opgaan? Volgens Jacquelien van Stekelenburg, professor in sociale veranderingen & conflict aan de Vrije Universiteit Amsterdam, is dit absoluut niet aan de hand. Zij vertelt je in dit college bij de Universiteit van Nederland* hoe de aard van demonstreren is veranderd en waarom de ene demonstratie wel en de ander niet van de grond komt.
Delen per e-mail
Vanuit de wetenschap zijn er heldere richtlijnen die een demonstratie omschrijven. Het is ten eerste een vorm van collectieve actie: mensen uiten in groepsverband hun onvrede en ageren daarbij tegen de gevestigde orde. Denk bijvoorbeeld aan de lerarenprotesten van afgelopen maart waarbij tienduizenden leraren zich verzamelden op het Malieveld. Dit doen ze namens een grotere groep mensen: niet álle leraren stonden die dag in Den Haag. Demonstreren is dan ook een vorm van ‘minderheidsgedrag’. Daarnaast is een demonstratie vaak politiek van aard en kun je al van een officiële demonstratie spreken als er twee of meer mensen aanwezig zijn.
Golfbewegingen
Zowel politie als demonstranten weten beter hoe er gedemonstreerd moet worden
“Journalisten vragen mij vaak: hoe komt het toch dat we minder vaak de straat op gaan? Zijn we demonstratie-moe? Een zelfgenoegzame generatie?”, vertelt Van Stekelenburg. Uit cijfers blijkt dit echter niet het geval: we demonstreren nog evenveel als in de roerige jaren zestig. Het afgelopen jaar is 5 tot 10 procent van de Nederlanders de straat opgegaan en alleen al in Amsterdam werden vorig jaar meer dan duizend demonstraties aangevraagd. Wel is het zo dat demonstraties in golfbewegingen plaatsvinden: in sommige periodes, zoals in de jaren 60 of rondom de economische crisis in 2009, komen ze vaker voor.
We zijn dus niet minder gaan demonstreren. Wel is de aard van protest veranderd. Tijdens de studentenprotesten van de jaren 60 liepen demonstraties vaak uit op rellen. Inmiddels zien we dat niet meer gebeuren. Dit komt omdat we steeds ‘beter’ zijn geworden in demonstreren. “Zowel politie als demonstranten weten beter hoe er gedemonstreerd moet worden”, aldus Van Stekelenburg.
Vraag en antwoord
Hoe een goede demonstratie vervolgens van de grond komt, wordt mede bepaald door het model van vraag en aanbod. De vraag wordt gevormd door ontevreden mensen, het aanbod door protestacties die op touw worden gezet door bijvoorbeeld vakbonden en milieuorganisaties. Een voorwaarde is wel dat er eerst overeenstemming is over het gemeenschappelijke doel of probleem, daarna kan er gedemonstreerd worden.
Aanbod is dus belangrijk om een protest tot stand te brengen. Maar met een grote groep sympathisanten ben je er nog niet. “Om te weten wie naar een demonstratie gaan, kunnen we het ‘watervalmodel’ toepassen”, vertelt Van Stekelenburg. Sympathisanten moeten om te beginnen op de hoogte zijn van de demonstratie, anders komt er niemand opdagen. Vervolgens moeten ze de tijd vrijmaken om er naartoe te komen en moeten ze praktische zaken als vervoer en vrije tijd op orde hebben. Als je dit watervalmodel toepast, zal uiteindelijk vijf tot zes procent van de sympathisanten daadwerkelijk bij de demonstratie zijn.
Sociale media
Bij de demonstraties van nu spelen sociale media tenslotte een belangrijke rol. Je kunt in no-time sympathisanten organiseren en hen vervolgens op de hoogte stellen via een georganiseerd events. Van gele hesjes tot klimaatspijbelaars: ze zijn allemaal online georganiseerd. Onderzoek heeft daarbij aangetoond dat hiermee ook een geheel nieuwe groep demonstranten is ontstaan die de straat op gaat. Deze groep is gemiddeld lager opgeleid, jonger en wat cynischer over de politiek. Zij voegt zich naast de bestaande demonstrant: de politiek links georiënteerde burger die hoog opgelei is. “Steeds meer verschillende groepen laten van zich horen”, aldus Van Stekelenburg. “En dat is heel goed nieuws!”
*Dit is een wekelijkse bijdrage van de Universiteit van Nederland
De Universiteit van Nederland heeft ook een podcast. Vind afleveringen terug op Spotify (http://bit.do/UvNL-Spotify) en iTunes (http://bit.do/UvNL-iTunes).
Bekijk hieronder meer colleges van Universiteit van Nederland:
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!
Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.Lees Meer
-
video Florida wil 750 miljoen genetisch gemodificeerde muggen loslaten
De Amerikaanse staat Florida wil 750 miljoen genetisch gemodificeerde muggen loslaten op 1700 bewoonde eilandjes voor de kust in de strijd tegen een muggensoort die ziektes verspreidt. De proef valt niet goed bij inwoners en milieugroeperingen. Ze zijn boos dat er belastinggeld wordt uitgegeven aan een ‘Jurassic Park’-experiment. -
PREMIUM
Hoe de gifslang minder dodelijk wordt: pil en antigif kunnen duizenden levens redden
Een goedkope pil die de beet van een gifslang onschadelijk maakt. Daar dromen mensen in gebieden met de meest dodelijke gifslangen van. Scheikundige Jeroen Kool werkt eraan. -
Video Waarom gaat de een sneller vreemd dan de ander?
Stel: je hebt een fijne relatie, maar opeens voel je je aangetrokken tot een ander. Hoewel je graag trouw wilt blijven, kan het best lastig worden om niet in de verleiding te komen. De één is daar beter in dan de ander. Waar dat aan ligt, vertelt psycholoog Tila Pronk in haar college aan de Universiteit van Nederland*. -
Video Waarom gebruikten hippies drugs om in opstand te komen?
Drugs in de jaren 60? ‘Dat waren middelen waarmee je je heel goed kon onderscheiden van je ouders. Dat zegt historica Gemma Blok (Open Universiteit). In haar college aan de Universiteit van Nederland* vertelt Blok hoe jongeren in de jaren 60 met deze middelen een eigentijdse manier vonden om in opstand te komen. -
Leids museum vindt missend hoofd van farao Ramses VI terug in Chicago
Het Rijksmuseum van Oudheden (RMO) in Leiden heeft in Chicago het hoofd gevonden dat hoort op de granieten torso van een farao in de eigen collectie. Dat gebeurde na het openen van een envelop uit 1987, waarvoor kennelijk niemand eerder belangstelling had.
-
PREMIUM
Wat zegt de wetenschap Zo wapenen we ons tegen overspel: 'In een relatie zwak je aantrekkelijkheid van anderen af’
De ene persoon heeft aan één liefde niet genoeg, de ander houdt het altijd bij dezelfde partner. Zijn we geprogrammeerd om monogaam te zijn? -
video Zo groot is de kans dat je slachtoffer wordt van criminelen
Het vakantieseizoen staat voor de deur en als toerist ben jij een gemakkelijk doelwit voor criminelen. Hoe dat precies werkt en wie criminelen nog meer in het vizier hebben, hoor je van criminoloog Jan van Dijk (Tilburg Universiteit) tijdens zijn college bij de Universiteit van Nederland*. -
PREMIUM
EXPERIMENTEEL ONDERZOEK Proef met opzettelijke besmetting in de maak: Daniël (32) is er klaar voor
In Leiden wordt onderzoek voorbereid waarbij gezonde mensen worden besmet met het coronavirus. Als de financiering rondkomt en een ethische commissie akkoord gaat, kan de proef beginnen.
