De olieramp in 2010 was één van de grootste ooit. © EPA

'Het leren van een grote olieramp bleek een machtsstrijd'

Hoewel een olieramp de grootste nachtmerrie is van zowel olieconcerns als milieuorganisaties, kan die zo weer gebeuren, stelt onderzoeker Bruno Verweijen. ,,Het menselijke aspect is onderbelicht gebleven.''

Karolien Koolhof 27-09-18, 07:00 Laatste update: 27-09-18, 09:57

Verweijen, die vandaag promoveert aan de Radboud Universiteit, bestudeerde de Macondo-ramp in de Golf van Mexico uit 2010 waarbij een boorplatform explodeerde na een grote lekkage. Hij keek ook naar situaties op boorplatformen in het Noordzeegebied waarin het bijna misging.

Ook beter kijken naar de werkdruk en de bedrijfscultuur zijn belangrijk om te voorkomen dat het misgaat
Bruno Verweijen, onderzoeker

Verweijen ontdekte dat er weliswaar op technisch vlak veel is verbeterd, maar dat andere aspecten onderbelicht zijn gebleven. ,,Daardoor kan het zo weer gebeuren." Hij geeft wel aan dat de situatie in Nederland anders is als gevolg de Piper Alpha-ramp in 1988 tussen Schotland en Noorwegen, waarbij een explosie 167 mensen van het leven beroofde.

De onderzoeker zag dat de olie-industrie op meerdere punten dingen heeft laten liggen. Verweijen: ,,Er kan er nog veel verbeterd worden. Denk bijvoorbeeld aan het menselijke aspect: hoe reageert een werknemer in stressvolle situaties? Dat is onderbelicht gebleven. Maar ook beter kijken naar de werkdruk en de bedrijfscultuur zijn belangrijk om te voorkomen dat het misgaat."

Machtsstrijd

De bedrijfscultuur is er volgens Verweijen één met vele lagen, wat beïnvloedde hoe er werd gereageerd na de ramp in 2010. ,,Het leren van de ramp bleek een machtsstrijd", aldus Verweijen. ,,Dat heeft invloed gehad op welke lessen uiteindelijk geleerd zijn en welke niet. Mensen die wisten dat er iets mis was, hadden niet de ruimte om die kennis te delen. Dan kun je beter iets aan de communicatie doen dan aan de techniek."

Om iets te doen aan de blinde vlek van de olie-industrie, is het volgens Verweijen belangrijk dat het personeel op boorplatformen diverser wordt. ,,Er is veel meer variatie in mensen nodig om dit soort complexe problemen aan te pakken. Daarvoor heb je sociologen, psychologen en bedrijfswetenschappers nodig die ook daadwerkelijk iets te zeggen krijgen."

Risicomanagement

Verweijen hoopt verder dat niet alleen de direct bij de Macondoramp betrokken bedrijven (BP, Transocean en Halliburton) leren van die catastrofe, maar de hele industrie. ,,Door iedereen een training te geven in risicomanagement zou je daar grote stappen in kunnen zetten", aldus de onderzoeker. ,,Het is uiteindelijk de verantwoordelijk van de hele industrie om te voorkomen dat zoiets ooit weer gebeurt."

Het is uiteindelijk de verantwoordelijk van de hele industrie om te voorkomen dat zoiets ooit weer gebeurt

'De menselijke factor is belangrijker geworden na de ramp'

In Nederland zijn met name BP en Shell actief met boren naar olie. BP wil niet reageren op het onderzoek. Sieward Veeman, General Manager Wells Operations bij Shell, zegt zich niet helemaal vinden in de conclusies van Verweijen. Veeman: ,,We hebben inderdaad verbeteringen doorgevoerd in technieken voor diepwaterprojecten en nieuwe regels opgesteld. Maar aandacht voor de omgang met mensen was er bij ons altijd al wel. Daarmee onderscheiden wij ons van anderen. Die menselijke factor is wel nog belangrijker geworden na de ramp."

Veeman vervolgt: ,,Wij kijken in ons werk constant naar twee dingen: hoe voorkom je gevaren en hoe kom je ze te boven als er wel iets gebeurt? In trainingen simuleren we incidenten en hebben we ook oog voor communicatie. Je kunt nog zulke goede apparaten en procedures hebben, maar als het gedrag niet goed is, kun je nog steeds situaties creëren waarbij je ongelukken krijgt."

Na de olieramp in 2010 raakten talloze vogels besmeurd met olie. © REUTERS

Wat gebeurde er tijdens de Macondoramp?

Op 20 april 2010 ontstond er een olielek bij boorplatform Deepwater Horizon, in het Macondo-veld in de Golf van Mexico. Dat leidde uiteindelijk tot een explosie die aan elf mensen het leven kostte. Pogingen om het vuur te blussen mislukten, waarna het platform in zee zonk. Bijna drie maanden lang lekte er vervolgens olie in zee.

Toenmalig president Barack Obama riep de situatie uit tot nationale ramp. Oliegigant BP, dat het platform leasete, kreeg een storm van kritiek over zich heen vanwege de milieuvervuiling. Het bedrijf kocht de schade af met circa 18 miljard dollar.