De architect als influencer: in een pennenstreek is jouw leven al vormgegeven

Wie ooit een huis heeft gehuurd of gekocht vanaf de tekening, of wie flink gaat verbouwen en daar een architect voor inschakelt, zal het herkennen: op een zeker moment krijg je een plaatje voor ogen met een totaal ingericht huis. Zeker bij grote projecten worden woningzoekenden warm gemaakt met gelikte impressies die bijna niet van foto’s zijn te onderscheiden. Behalve de spotjes, het kookeiland en gordijnen, barst het beeld van de details. Op de grond ligt wat speelgoed gedrapeerd en de hond die nog niet bestaat heeft zichzelf alvast voor een sfeervol haardvuurtje geplaceerd.

In het tv-programma De perfecte verbouwing op RTL4 werd het ontwerp spectaculair tot leven gewekt met een 3D-programma. Deelnemers kregen een virtuele bril op, waardoor ze in een geanimeerde versie van hun huis rondliepen en zo dus in de mogelijke toekomst konden kijken.

Waar het dan begint? Met vragen stellen, aldus De Nijs. ,,Hoe ziet jullie dag eruit, waar ga je naartoe op vakantie, wat zijn je hobby’s? Dat doet er allemaal toe. Als ik weet dat opdrachtgevers naar de Ardennen gaan, dan vul ik de ruimte op een andere manier dan wanneer iemand geregeld naar Ibiza afreist.’’

Ook André van Deursen van architectenbureau D11 in Delft wijst op het belang van goede gesprekken met klanten. ,,Onze opdracht is een wisselwerking tussen de bouwkundige basis, waarvoor technische kennis en ervaring nodig is, en het prikkelen van de creativiteit. Vaak komen mensen aan met plaatjes van Pinterest en dan zeggen ze: dát willen we. Het is onze taak om te kijken wat dat precies betekent. Welke functies moet het huis vervullen, wat voor zones zou je willen? Dan stel ik vragen als ‘ben je een ochtend- of een avondmens?’ Of ‘wat is de gezinssamenstelling?’ De manier van leven moet worden uitgedrukt in het ontwerp. Misschien vind je een loftwoning mooi met grote open ruimtes, maar past het concept niet bij jouw manier van leven en heb je juist besloten plekjes nodig. We zouden dan wel kunnen kijken om de esthetische aspecten van een loft op een andere manier toe te passen.

Bij grote projecten is het helemaal aan de projectontwikkelaar om te bepalen welke doelgroep hij wil bereiken met de plaatjes in de verkoopfolders. Dan komt er na overleg met een makelaar bijvoorbeeld een vleugelpiano midden in de kamer te staan om te laten zien dat het heus een chic appartement is, met blijkbaar genoeg ruimte voor een muziekinstrument van pakweg anderhalf bij twee meter. De boodschap is duidelijk: hier komt iemand te wonen met een zekere elegantie. Jij dus!

Werkt een architect met de mensen die uiteindelijk in het huis komen wonen, dan kan er meer maatwerk plaatsvinden. Het verschilt van opdrachtgever tot opdrachtgever in hoeverre de architect uiteindelijk wordt ingeschakeld om ook daadwerkelijk de inrichting te verzorgen. De Nijs doet het liefste zoveel mogelijk. ,,Sterker nog: ons startpunt voor het ontwerp is altijd het interieur. We denken vanuit die beleving, niet vanuit het gebouw. Als eenmaal de indeling helder is, kan een klant alles laten varen en z’n eigen meubels uitkiezen, maar het komt voor dat wij de inrichting doen tot aan het laatste theelepeltje. Serieus, we hebben een keer zelfs de badjas nog ingekocht zodat die bij het totale plaatje paste. Meestal gaat het niet zo ver, maar wij adviseren geregeld over de grote meubels, een lichtplan en doen in goed overleg dus ook de styling.’’

Is het de dominante smaak van architecten die momenteel ook zo sterk bepaalt hoe onze huiskamers eruitzien? Wel erg vaak adverteren makelaars met visgraatvloeren, zwarte stalen tussendeuren met veel glas en een zwart kookeiland met licht aanrechtblad. Of is dat gewoon waar de mensen om vragen?

Het is een kip-ei-verhaal, stellen de architecten. Wat elders wordt getekend en de aandacht vangt van magazines of woonprogramma’s op tv, wordt op een andere plek gevraagd door bewoners.

,,Ik teken zelf bijna geen stalen kozijnen meer’’, zegt De Nijs. ,,Er wordt nog altijd veel om verzocht, maar ik kan ze niet meer zien. Je moet voorkomen dat het mainstream wordt en klanten uitdagen om voor iets anders te kiezen dat ze ook mooi vinden. Die klant volgt daarin als hij durft af te wijken. We hebben een adviserende rol en nemen mensen bij de hand. Doel is om een duurzaam ontwerp te maken dat nog twintig jaar mooi blijft.’’

Bij bestaande bouw is het de structuur van de woning die grotendeels de indeling bepaalt. Doorzonwoningen van twintig of dertig jaar geleden hebben een L-vormige keuken aan de voorkant waardoor je naar de straat kunt kijken tijdens het koken. Tegenwoordig is de keuken vaker aan de achterzijde geplaatst, met veel ruimte rond een kookeiland.

,,Het traditionele gebruik van woonkamer en keuken is afgelopen decennia sterk veranderd’’, stelt architect André van Deursen. ,,De woonkamer wordt in veel gevallen meer privé en de keuken juist de plek waar iedereen samenkomt, als hart van de woning. Met ’s ochtends het gezin dat daar samen ontbijt en ’s avonds vrienden die komen tafelen in de leefkeuken. Helaas zijn veel woningen er niet geschikt voor en moet je regelmatig muren breken om het voor elkaar te krijgen, maar het kan ook eenvoudiger door de keuken direct in de oude woonkamer te plaatsen.’’

,,Ik ben eerlijk gezegd wel allergisch voor zwarte keukens’’, zegt Van Deursen. ,,Die zijn hard, ontoegankelijk en kil. Ik ga juist op zoek naar kleuren die passend zijn bij het gebruik, zo mogelijk tijdloos zijn en de leefwijze van de opdrachtgevers visualiseren. Ja, het is en blijft inderdaad een kwestie van smaak. Het kan altijd dat de kleur zwart daadwerkelijk blijkt te passen bij de opdrachtgevers en hun woning, maar dat is zeker niet ons uitgangspunt. De klant bepaalt natuurlijk zelf, maar veel mensen kiezen voor een architect omdat die hun wensen zowel creatief als concreet weet te vatten. Het advies om wat minder vaak te kiezen voor wat er in de mode is en wat meer voor wat bij de specifieke woning past, wordt vaak opgevolgd. Het ontwerp wordt er tijdloos van en dat is wat je wilt bereiken.’’

Sowieso kun je je afvragen of een woonkamer tijdloos blijft als alles in één keer nieuw is. Architecten kunnen volgens Van Deursen helpen door voor hun impressies niet alleen uit beeldbanken te putten. Idee: architecten zouden kunnen vragen welke meubels de klant graag wil meeverhuizen. Wel zo duurzaam. ,,Of we plakken een foto van hun favoriete schilderij in een lijst aan de muur van hun toekomstige huis.’’

Een interieur is nooit in één keer af, dat vergaar je. En soms moet je ergens even wonen om te ontdekken wat je wensen zijn - en wie weet een excentrieker kleurtje kiezen.