Marina Rodriguez-Brià achter een fortepiano in het Muziek Museum. © Arjan Gotink

Intieme pianoklanken in Muziek Museum: ‘Don't stop!’

Het Fortepiano Festival heeft dit jaar, zoals het er nu voorstaat, voor het laatst plaats in het Muziek Museum in Zutphen, dat met sluiting wordt bedreigd. Maar musici en muziekliefhebbers geven de moed nog niet op.

Sander Grootendorst 11-08-19, 21:37 Laatste update: 12-08-19, 08:53

De laatste tonen van de Sonate in g klein van Muzio Clementi (1752-1832) galmen zachtjes na, fortepianiste Marina Rodríguez-Brià staat op, in het applaus, en beweegt zich dan even terug naar de piano, om het instrument te strelen. Het is de Collard & Collard, een 19e-eeuwse tafelpiano, recentelijk opgeknapt door de Zutphense pianotechnicus Bas Otto.

Plaats van handeling: het Muziek Museum aan de Zaadmarkt in Zutphen, zaterdagavond. De Catalaanse Rodríguez-Brià brengt vergeten componisten onder de aandacht. Belangrijk, zegt ze. ,,Er is zoveel méér muziek dan alsmaar dezelfde bekende werken. We weten er steeds meer van en we willen die kennis graag overbrengen. En natuurlijk de schoonheid van de muziek. Op prachtige instrumenten."

Halverwege het programma verplaatst Rodríguez zich naar de 'Conrad Graf', om op die eveneens historische piano onder meer een stuk te spelen van de Oostenrijkse Marianne Auenbrugger, die leefde in de 18e eeuw en slechts drieëntwintig jaar oud werd. ,,Een Weense sonate op een origineel Weens instrument." Rodríguez vertolkt ook het stuk dat Clementi schreef na de dood van Auenbrugger en neemt zo het publiek mee naar emoties van 250 jaar geleden - ze laat ze klinken als die van nu. Mede dankzij de heldere directheid van de fortepiano, voorloper van de moderne piano, die bijvoorbeeld meer toetsen heeft.

Rodríguez is een van de fortepianisten die van over de hele wereld naar Zutphen, Vorden (kasteel Hackfort) en Amsterdam zijn gereisd voor het negende internationale Fortepiano Festival, dat twee weken duurt. Aan het Muziek Museum in huis De Wildeman waarderen de musici en de toehoorders naast de 'unieke pianocollectie' het kleinschalige en intieme, salon- en huiskamerachtige, zegt festivaldirecteur Michael Tsalka, zelf (forte)pianist en van Israëlische komaf. Rodríguez voelt zich zichtbaar en hoorbaar in haar element. Ze speelt twee toegiften, waaronder - met enige trots - een wals van Fernando Sor, tijdgenoot van Clementi, uit haar geboorteplaats Barcelona. Als ze vraagt of de mensen die tweede toegift op prijs stellen, roept iemand in de zaal: ,,Don't stop!"

Treurig

Omdat in de gesprekken vóór en na het concert de mogelijke sluiting van het museum het voornaamste thema is, lijkt het of de oproep ook dáárop betrekking heeft. Iedereen is ervan op de hoogte dat de gemeente Zutphen van plan is het pand - dat sinds drie jaar als pianomuseum wordt verhuurd - te verkopen. ,,Het zou treurig zijn als dit podium in deze mooie stad zou moeten verdwijnen", zegt de Japanse fortepianiste Megumi Tanno, vanavond als toeschouwer aanwezig (eind augustus doet ze mee aan het Cellofestival in Zutphen). Tsalka: ,,Veel van de musici en van de masterclass-studenten mag ik tot mijn vrienden rekenen. Ze komen uit Nieuw-Zeeland, uit Mexico, uit Chili... En ze zijn hier graag. Het pleit voor een stad als Zutphen dat ze zo'n bijzondere gelegenheid biedt voor deze muziek, die mensen over landsgrenzen en dwars door tijden heen met elkaar verbindt. Inspiratie voor de ziel!"

De Zutphense Maud Arkesteijn, die het initiatief nam voor het Muziek Museum in het gebouw waar tot 2016 het Henriette Polak Museum was gevestigd: ,,Dit is een festival met alleen maar toppers. Wat een kwaliteit krijgen we voorgeschoteld. Geen wonder dat musici en liefhebbers uit meer dan veertig landen de petitie 'behoud het museum' hebben ondertekend." Ze is ervan overtuigd dat de actie zal slagen. ,,Moet je zien wat het teweegbrengt, zeker op langere termijn. Al die mensen die hier niet alleen muziek komen spelen en luisteren, maar ook logeren, eten en drinken. Het zou heel dom zijn om de stekker uit dit museum te trekken."

‘Dubbeltje op z’n kant’

Jurn Buisman, zakelijk leider van de Geelvinck Muziek Musea in Amsterdam en Zutphen, heeft nog geen idee wat er na het festival met het museum aan de Zaadmarkt en de inventaris gaat gebeuren. ,,De wethouder zegt dat we het op 2 september veegschoon moeten opleveren, maar dat is een praktische onmogelijkheid.” Hij verbaast zich erover dat de kwestie pas drie weken later, op 23 september, in de gemeenteraad wordt besproken. De oplossing voor Buisman: vier investeerders bij elkaar zoeken die elk 50.000 euro inleggen en een beroep doen op het Restauratiefonds voor de kosten van achterstallig onderhoud aan het gebouw, dat eigendom is van de gemeente. Het aflossen van de rente daarna, duizend euro per maand, zou op te brengen zijn, zegt Buisman. Maar dit plan realiseren kost tijd. Verder zit ook het Wijnhuisfonds er als mogelijke koper nog tussen. ,,Het voortbestaan is een dubbeltje op z’n kant. Door de onzekerheid kunnen we niets plannen en dus ook geen fondsen benaderen. Gevolg: we hebben na dit festival nauwelijks nog inkomsten.” Buisman stelt dat het Muziek Museum om diverse redenen de ideale gebruiker is van het pand. Als aanjager van Zutphen als cultuur- en muziekstad, maar ook in technische zin: ,,Er zijn bijvoorbeeld geen speciale maatregelen nodig om het gebouw in de winter extra te verwarmen. Dat we binnen een beetje meegaan met de temperatuur buiten is juist heel goed voor de instrumenten.” Gezien de investeringen die Geelvinck aan het museum heeft gedaan, ook, als niet-eigenaar, aan onderhoud, zou opheffing ‘pure kapitaalvernietiging’ zijn, zegt Buisman. ,,En we kosten de gemeente verder niets. We vragen ook geen subsdie aan.”