Oudste in Zutphen gedrukte boek stamt uit 1518
Het vermoeden bestond al even, maar de kogel is nu door de kerk. Costelicke scat der geesteliker rijckdoem van Thieman Petersz. Os de Breda uit 1518 is het oudste in Zutphen gedrukte boek. Het gebonden stukje geschiedenis is te bewonderen in het Regionaal Archief Zutphen.
Delen per e-mail
November vorig jaar stuitte onderzoeker Marjolein Koudstaal op het werk van Thieman. Ze deed onderzoek naar Zutphense drukkers en kwam min of meer bij toeval Costelicke scat der geesteliker rijckdoem tegen. Er waren toen al sterke aanwijzingen dat dit wel eens het eerste in Zutphen gedrukte boek zou kunnen zijn. Verder onderzoek van Koudstaal wees uit dat dit inderdaad het geval is.
Eerste drukker van Gelderland
Er zijn geen oudere drukken bekend waarvan kan worden aangetoond dat zij in Zutphen zijn gedrukt. Er was zelfs even sprake van dat Thieman de eerste drukker van Gelderland zou zijn. Dit is echter niet juist: Gerardt van Leempt drukte in 1497 in Nijmegen de eerste Nijmeegse én Gelderse boeken.
Zwolle
Thieman Petersz. Os de Breda was een zoon van boekdrukker Peter Os de Breda en werd geboren in Zwolle. Vader Peter was een van de belangrijkste Nederlandse boekdrukkers van zijn tijd. Na de dood van zijn vader, verkoopt Thieman de boekdrukkerij in Zwolle aan het Fraterhuis. Daarna vertrekt hij naar Zutphen. Als Thieman rond 1522 zijn werkzaamheden in Zutphen stopt, duurt het nog tot 1603 voordat de volgende Zutphense drukker, Janssen van Aelst, de draad weer oppakt.
Katholiek
Costelicke scat der geesteliker rijckdoem is, niet geheel verrassend gezien de tijdsgeest, zeer katholiek. Robert van Keulen, de abt van het klooster in Selwerd, beschrijft in het boekje hoe een gelovige een aflaat kan verdienen. Een aflaat is een kwijtschelding van de tijd die elk mens in het vagevuur, het voorportaal van de hel, moet doorbrengen.
Buitenland
Er zijn meerdere van edities van Costelicke scat der geesteliker rijckdoem in Zutphen gedrukt. Daarvan zijn nu nog vier exemplaren over. Naast de Zutphense versie, worden er ook in Den Haag, Düsseldorf en Londen door Thieman gedrukte uitgaven bewaard.
Onderzoek Marjolein Koudstaal
Koudstaal kwam Costelicke scat der geesteliker rijckdoem van Thieman Petersz. Os de Breda november 2018 tegen tijdens haar onderzoek naar Zutphense boekdrukkers. Al gauw realiseerde zij zich dat dit boekje, dat in 1518 werd gedrukt, wel eens de eerste Zutphense uiting van de boekdrukkunst kon zijn. Een jaar extra onderzoek wees uit dat deze versie, bewaard in het Regionaal Archief Zutphen, inderdaad het oudste boek gedrukt in Zutphen is. Haar onderzoek richtte zich vooral op het exemplaar van Costelicke scat der geesteliker rijckdoem dat in Duitsland wordt bewaard en de vraag of deze niet eerder van de drukpers rolde. Dat bleek niet het geval. Ook bekeek ze of andere drukwerken uit die tijd hun oorsprong in Zutphen hadden. Daarvoor vergeleek ze onder meer de verschillende drukletters. Omdat niet kan worden aangetoond dat er drukwerken zijn die ouder zijn, mag worden aangenomen dat Costelicke scat der geesteliker rijckdoem inderdaad het oudste in Zutphen gedrukte boek is.
Verder in het nieuws
-
Dit jaar nog 460 nieuwe beuken langs N314 bij Warnsveld
-
PREMIUM
kaart en video Verkeer en ongelukken, dat raakt ons allemaal: lezers melden massaal onveilige situaties
Meld gevaarlijke verkeerssituaties, was de oproep van de Stentor deze week. Daaraan is massaal gehoor gegeven. Heel logisch, vindt verkeerspsycholoog Gerard Tertoolen. ,,Het is drukker geworden, iedereen merkt dat. We zijn met z’n allen mobieler en er zijn meer mensen in ons land. Dus kom je elkaar meer tegen.’’ -
PREMIUM
Minder evenementen in de binnenstad van Zutphen, burgemeester wil meer spreiden
Het Bevrijdingsfestival en de feestelijke doorkomst van de Roparun vinden komend jaar niet meer plaats op hun vertrouwde plek in de Zutphense binnenstad. Burgemeester Annemieke Vermeulen wil evenementen meer spreiden over de stad en niet meer alleen op de drie pleinen in de binnenstad laten plaatsvinden. -
PREMIUM
Het gedonder begint straks weer, maar waar komt carbidschieten vandaan?
De donkere dagen richting oudejaarsavond kunnen niet snel genoeg voorbijgaan voor liefhebbers van carbidschieten. Met name Oost-Nederland staat te popelen om de melkbussen van stal te halen. -
PREMIUM
column ‘Zij die met gevaar voor eigen leven onze huizen bouwen’
Phaedra Werkhoven schrijft wekelijks een column over wat haar bezighoudt.
-
Oproep Wat staat er al decennialang, ieder jaar weer, bij jouw familie op het kerstmenu?
-
video Muur van koeienschuur ingestort in Hall, kalveren geëvacueerd
De muur van een koeienschuur in Hall is vanmorgen ingestort. De brandweer was snel ter plaatse, de aanwezige kalveren konden op tijd worden geëvacueerd. Er is niemand gewond geraakt. -
PREMIUM
Dreiging van rhinovirus: paardenconcoursen in Bronckhorst afgelast
Paardenconcoursen in de gemeente Bronckhorst zijn afgelast vanwege een mogelijke dreiging van het rhinovirus. Dressuurstal Seren in Vorden schrapte het Kerstconcours (17 tot en met 20 december) en bij rijvereniging Gompert in Hengelo gaan de Gelderse selectiewedstrijden dressuur voor pony's vrijdag en zaterdag niet door.