Zutphense schilder Jan Baggen is dagelijks met zijn ezel op pad, júist als het slecht weer is

Vandaag heeft hij zich opgesteld aan de IJssel ter hoogte van de Vispoortstraat, de ogen gericht op het water en de nieuwe brug in de verte. Zijn schildersezel en zijn voeten staan bijna in de rivier. „De perspectieflijn van dat muurtje leek me wel aardig. En de smalle strook die overblijft van de horizon. Het baken met de rode driehoek zou ik weg kunnen laten, maar ik denk dat ik het erin schilder.”

„Olieverf vind ik het fijnste werken”, zegt Baggen. „Je kunt blijven boetseren, veranderen, wegvegen. Ik werk op een redelijk traditionele manier, maak eerst een onderschildering, de doodverf zoals dat heet: transparant oxiderood, dat gloeit nog door het schilderij heen als het af is. Bij Ruysdael zie je vaak die roodbruine gloed. Goed voorbeeld doet goed volgen.”

Een vrachtschip raast stroomopwaarts voorbij, het maakt even deel uit van het blikveld van de schilder, maar belandt niet op het doek. „Het zou natuurlijk kunnen, al wordt het nooit precies dat schip. Haha, dat kan ik niet bijhouden. Ik ben geen fotograaf. Of je kunt zeggen: een fotograaf met een sluitertijd van een paar uur. Het schilderij is een samengebald tijdsdocumentje.”

Hoe zit het met de wolkenhemel, die soms geen twee seconden hetzelfde is? „Het zijn altijd wel echt de wolken van die dag, die ik schilder nadat ik er lang naar heb gekeken. Dat blauwe gat zie je nu niet meer”, wijst hij naar het schilderij-in-wording. „Maar het was er wel toen ik begon. Zij het op een andere plek dan waar ik het heb vastgelegd.” Alweer in het voetspoor van Ruysdael. „Nederlands wolkenschilder bij uitstek.” Als het weer is om binnen te blijven, trekt Baggen er juist op uit. „Dan zijn de luchten het mooist. Ik zet mijn auto met z’n neus in de wind en gebruik de achterklep als afdak.”

Hij is 69, dat zou je hem bepaald niet geven. „Schilderen houdt je jong. Het mooie is ook: je bent nooit volleerd. Je blijft je eigen werk beoordelen, het is een uitdaging het steeds weer te verbeteren. Dat is goed voor de geest. En bovendien is het bijna meditatief: uren naar hetzelfde kijken. Details die verschijnen en verdwijnen. Het zonlicht gaat straks op het muurtje vallen. Daar houd je van tevoren rekening mee. Maar vaak zijn er verrassingen: zie je onder dat boompje dat leuke lichtend randje?” De verleiding om zelf elementen toe te voegen, weerstaat hij met gemak. „De werkelijkheid is mooier dan de fantasie.”

Baggen schildert al zijn leven lang. „Mijn eerste olieverfje maakte ik toen ik zeven was. Mijn zus kreeg een olieverfdoos en deed er niets mee.” Haar broertje wel: „Ik heb een Italiaans haventje nageschilderd, heb het thuis nog ergens liggen.”

Naast schilder is hij tekenaar. Waaronder veertien jaar lang week in, week uit voor regionale kranten. „Alle ruim vierduizend tekeningen heb ik bewaard.” Voeg daar de minimaal tweehonderd ‘olieverfjes’ bij die hij jaarlijks schildert… Zijn zolder ligt vast vol met kunst van eigen hand. „Ik verkoop er ook wel eens wat, hoor. In coronatijd loopt dat best goed. Mensen hebben tijd om in hun huis aan de slag te gaan. Dan willen ze een schilderijtje van de IJssel en als je die trefwoorden op Google intikt, kom je al gauw bij mij uit.”

Niet dat hij alléén de IJssel doet, hij posteert zijn ezel ook bij kastelen, langs bosranden, en legde uitgebreid de totstandkoming van Zutphens wijk Noorderhaven vast. ,,Van de week waren we met schildersgroep Pictura Gelria in Almen. Akkerranden en zonnebloemen waren het onderwerp.”

In zijn krantentijd bracht Baggen het IJssellandschap van Westervoort tot Kampen in beeld, en later nog weer in opdracht van Vogelbescherming. Een selectie daarvan wil hij uitbrengen in een boek over de schilderachtigste rivier van het land. Wie weet komt het werkje van vandaag er ook wel in. ’s Avonds is het op Facebook te zien en er staat meteen al een reactie bij: ‘Heel mooi, zeker met die prachtige lucht.’

In het kader van de IJsselbiënnale is aan de IJsselkade 26 de expositie ‘Onderwaterkamer’ ingericht. Woensdag 18 augustus kunnen liefhebbers meedoen aan een ‘paint-out’ in de uiterwaarden, samen met schildersgroep Pictura Gelria en afdeling Gelderland van Urban Sketchers. Zelf spullen meenemen en melden in het IJsselpaviljoen om 10.00 uur.