Bed & breakfast op containerschip van 110 meter

Werk gaat hier voor de gasten - zegt Rein (43) op de brug van de Martinique. Dat weten ze, als ze boeken. Dit schip is een volcontinu-bedrijf, 24/7: containers laden in Hengelo, via Zutphen naar Rotterdam en de Maasvlakte - daar laden en lossen. En dat het jaar rond, al probeert Rein met kerst en oud en nieuw vrij te nemen. Van vier uur 's middags tot vier uur 's nachts zit hij in zijn kapiteinsstoel - dan neemt collega-kapitein Chris Visser het over, die onder ligt te slapen. Gasten gaan hun eigen gang. Naar de boeg? Dat mag, als ze maar een zwemvest aandoen, want ze verdwijnen ze uit het zicht en honderd meter in het smalle gangboord langs de containers is een heel eind. Er kunnen vier lagen op en de brug gaat dan hydraulisch omhoog naar 15 meter. ,,Daar kan geen Eftelingattractie tegenop".

De twee gasten die al drie dagen meevaren zijn Duitsers: Anja Bergner en Roger Hammah, ze wonen aan de Rijn bij Darmstadt. Anja kreeg deze trip voor haar vijftigste. ,,We zien die containerschepen altijd. Ik was ontzettend benieuwd; hoe gaat dat aan boord?" Ze stapten op in Rotterdam: in de fuzz van de havenstad, hun auto werd aan boord getild met een kraan en staat nu heel Duits te wezen op het achterdek. Allengs werd het rustiger en groener. Mooier ook - tot ze via de rechte trechter van het Twentekanaal in Hengelo belandden. Op de terugweg naar Nijmegen (vaak met bier van Grolsch en zout van Akzo) zit het verblijf er voor hen straks op. Anja heeft nog geen bladzijde gelezen van het boek dat ze meenam.  Met hun dubbele inkomen (zij is bouwingenieur, hij Hausmeister) hadden ze zich kunnen inschepen op de Aïda, zeiden hun vrienden, het mooiste cruiseschip ter wereld. ,,Aanzitten aan het captain's dinner? Vermaakt worden? We moeten er niet aan denken, we hebben liever rust en vrede". Dat vinden ze hier, en de captain's dinner bestaat tussen de middag uit gesmeerde broodjes en een mok koffie van Rein: ,,Wij gaan hier de gasten niet entertainen'', die hij. De twee Duitsers lachen alleen maar: ze zouden het niet anders willen.

De hut is imposant: 360 graden uitzicht. Vier jaar voer Rein op de Martinique met zijn vrouw Fiona en z'n zoontje Vince. Maar Vince moet naar school. Rein ging in z'n eigen jeugd zeven jaar in een kostgezin. Maar voor hem bedachten ze iets anders: ze kochten een huis in Zwolle. Daar woont Fiona doordeweeks. In het weekeinde rijden ze naar een kade waar ze de auto overtakelen - het persoonlijk record van Rein en zijn twee matrozen staat op vijf minuten. 

,,Na hun vertrek viel een enorm gat, de gasten vullen dat op". Rein's opa was schipper, de generaties ervoor ook - het ging van vader op zoon over. Rond z'n twintigste had hij z'n eigen schip al en voer hij twaalf jaar op de Donau. ,,Het moest ver weg" - daarom spreekt hij nog Duits als de beste. Maar het huwelijk strandde en van de Donau kreeg hij z'n bekomst. Fiona ontmoette hij in een luxe bakker in Zaltbommel.  Een maat zei bij een tussenstop: ik weet 'n leuk meisje voor je. Nou, leuk wás ze. Weliswaar erg van de vaste wal, maar als uiterste vorm van liefde haalde ze alle binnenvaartpapieren: ze kan als kapitein zo het roer overnemen. Dat doet ze zelden. Het huisje boompje-beestje leven in de Zwolse tussenwoning ligt haar van nature beter. Samen zijn ze de regionale pleitbezorgers namens de koninklijke schippersvereniging Schuttevaer en zit ze aan tafel als Rein vaart. 

Die zweert bij het leven op het water: hij is twee weken aan boord en dan verplicht twee weken vrij - de vaartijdenwet schrijft  maximaal 184 uur varen in zo'n periode voor, daarna is er rust.  Omdat er een goed geoutilleerd appartement in het schip leegstaat, kwam hij op het idee van zo'n varend bed & breakfast. ,,Dit schip werd gebouwd voor twee broers, met identieke appartementen op het achterschip. Maar ze kregen ruzie en daar kwam niets van".  Ideaal voor gasten. Toch?

Tien jaar doet Rein dit werk nu, Hengelo-Maasvlakte en vice versa. Met het vrije leven van weleer heeft het weinig te maken. ,,Vroeger keek je wel hoe lang je er over zou doen. Nu wordt je op moment X op plek Y verwacht''. Onderweg maakt hij een laadplan, het gewicht op een schip moet worden verdeeld, anders kiept het om. Lichte containers worden gestapeld met zwaardere containers en andersom; het moet vooraf naar de belader worden gestuurd. Vanaf Gorkum begint de activiteit van de Rotterdamse haven. ,,Het mooiste stuk! De rondvaarten van de Spido gaan tot de Waalhaven en Eemhaven: de plekken waar wij lossen zijn verboden terrein, op de Maasvlakte komt al helemaal niemand, alle gasten staan dan met de mond open te kijken. De scheepvaart is een gesloten bolwerk, de meesten kennen dit niet".

 Dat hij gezelschap prettig vindt is op zich vreemd: ,,Ik was een enorme eenling, schippers en vrachtwagenchauffeurs zitten in een klein wereldje. Na mijn gastgezin kwam ik in een internaat. Daar kweek je Einzelgängers mee." (de Duitsers veren hier op met herkenning). In mijn tijd zag je soms een half jaar je ouders niet. Daar was ik aan gewend, maar het valt me nu verschrikkelijk zwaar dat mijn zoontje en Fiona aan land blijven".

De gesprekken met de gasten zijn vaak indringend. ,,Ze zijn in de vijftig, hebben al wat meegemaakt. Sommigen zoeken rust en willen nadenken. Er was laatst een alleenstaande vrouw die jaren voor haar oude moeder had gezorgd, die was overleden - wat nu verder in het leven? Ik heb levensverhalen gehoord waar je 's avonds een traantje van wegpinkt".  Rein is een geboren verteller, maar ook een geboren luisteraar, in de cadans van de motor, het landschap dat met 10 kilometer per uur voorbij trekt - gestaag,  maar snel genoeg om de blik steeds op nieuwe plekken te richten, nodigt dat uit tot de diepste bespiegelingen. 

Anja omklemt haar mok met twee handen. Ze vindt het 'sehr schön, superrr"  - het langzame is een zegen - en het hebben van zoveel tijd een ongekende luxe. Ze heeft een stapje teruggedaan in haar carrière, nadat ze jaren met maagpijn naar het werk ging - en dat elke dag. Van de moordende sfeer in het bedrijfsleven ging ze naar een ambtelijke organisatie. Daar zei een moeder met een ziek kind laatst: ik ga naar huis, voor m'n kind zorgen. ,,Met mijn dochter was dat vroeger onmogelijk" - zegt ze met tastbare spijt.  Ook haar Roger deed een stapje terug, door 'Hausmeister' te worden bij een verhuurder. Samen met de oevers van dit lage land ontdekten ze zichzelf weer. Wat we hebben gedaan is goed geweest - concluderen ze. 

Rein luistert mee en parkeert z'n 100 meter aan de kade van Nijmegen alsof het een Austin Mini is - de 1700 pk benedendeks luisteren naar een minieme aanraking van het stuurpookje. Hij is de kalmte zelve, maar dat is de schijn die bedriegt, zegt hij. ,,De twee weken geven elke keer een enorme stress". Deze contractvaart loodste hem moeiteloos door de crisis, de opdrachtgever betaalt altijd, ook bij een halve lading. ,,Maar de twijfel groeit of dit jaren leuk zal blijven". En zo deint zijn onzekerheid soms mee met die van de gasten. Rein laat nog even de scheepsmotor zien. ,,Bisschen Schneller,!" zegt hij plagerig tegen Anja in het gangboord. Het Sie van de eerste avond was de ochtend erop al meteen du geworden. En daar gaat hun auto alweer in de takels op weg naar de wal. Anja omhelst de kapitein van dit stoere schip en huilt ervan. Een paradox: zo leuk  was het hier op het containerschip.