Schilderij blijft bij Museum de Fundatie na betaling twee ton aan erfgenamen voormalig Joodse eigenaar

De hoogte van de compensatie voor Christus en de Samaritaanse vrouw bij de bron is vastgesteld na een onafhankelijke taxatie, zo laat museumdirecteur Ralph Keuning weten. ,,We zijn blij dat deze pijnlijke kwestie samen met de erfgenamen op harmonieuze wijze is opgelost, want het is een belangrijk werk in onze collectie. In ons land zijn schilderijen uit die periode, van Italiaanse schilders en van deze kwaliteit uiterst zeldzaam.’’

Het schilderij is afwisselend te zien in Kasteel Het Nijenhuis in Heino en Museum de Fundatie in Zwolle, waar het momenteel hangt.

Bij de onderhandelingen met de erfgenamen van voormalig eigenaar Semmel, kwamen er twee opties naar voren: teruggave van het kunstwerk of een financiële vergoeding op basis van een onafhankelijke taxatie. ,,Dat eerste hadden we zeker gedaan, als de erfgenamen dat hadden gewild. Maar ik ben heel erg blij dat het schilderij behouden blijft voor ons museum’’, zegt Ralph Keuning.

Dat er is gesproken over het eigendomsrecht en een financiële genoegdoening, is het gevolg van het advies dat een commissie onder voorzitterschap van Jacob Kohnstamm vorig jaar heeft uitgebracht over het restitutiebeleid over door de Duitsers geroofde en ontvreemde kunstobjecten en cultuurgoederen van veelal Joodse eigenaren. Ook dit schilderij werd tot de zogenoemde roofkunst gerekend.

De Italiaanse kunstschilder Strozzi (1581-1644) maakte het olieverfschilderij Christus en de Samaritaanse vrouw bij de bron in 1635. Het schilderij van 86 bij 125 centimeter was tot 1933 eigendom van textielfabrikant Richard Semmel, die vanuit Berlijn naar Nederland was gevlucht. Anoniem liet hij het veilen in Amsterdam en werd het gekocht door Fundatie-oprichter Dirk Hannema. Het maakte eerst deel uit van zijn privécollectie in Kasteel Het Nijenhuis en werd in 1964 ingebracht in de collectie van Museum de Fundatie.

Maar de veiling in 1933 gebeurde niet vrijwillig, oordeelde in 2013 de Restitutiecommissie die roofkunst onderzocht. Die stelde wel dat destijds bij de aankoop door Dirk Hannema te goeder trouw is gehandeld. En, ondanks dat er sprake is geweest van een gedwongen verkoop, vond de Restitutiecommissie toen dat Museum de Fundatie het schilderij mocht houden vanwege het belang ervan voor de museumcollectie. Dat was een bindend advies.

Maar vorig jaar heeft de door de Minister van de Cultuur ingestelde Commissie Kohnstamm nog eens gekeken naar het restitutiebeleid. Het evaluatierapport met als titel Streven naar rechtvaardigheid  was juist kritisch over het meewegen van het museumbelang. Daarop heeft het Zwolse museum contact gezocht met de erfgenamen, die nu, na betaling van twee ton, het eigendomsrecht van het museum erkennen.