Zwols verzet bestond uit vele splintergroeperingen

Met moed, soms overmoed, en altijd met veel creativiteit pleegden zij hun verzetsdaden. Sommigen bekochten hun activiteiten met de dood, anderen kropen door het oog van de naald, zoals Bertus Meijer in augustus 1943.

Al in de zomer van 1940 hield Zwollenaar Bertus Meijer zich bezig met illegale activiteiten. Hij begon met de verspreiding van een illegaal blad, het latere Je Maintiendrai, en hield zich vanaf 1942 ook bezig met het opvangen van onderduikers. Zijn betrokkenheid bij Je Maintiendrai deed hem bijna de das om. De SD kwam hem op het spoor en Bertus werd in augustus ‘43 in het huis van zijn ouders gearresteerd. Maar hij kwam wonder boven wonder het verhoor in Groningen goed door en werd vrijgelaten.

Waar anderen het wat rustiger aan zouden doen, daar hernam Meijer zijn illegale activiteiten. Je Maintiendrai werd Trouw en de acties werden driester. Zo overviel hij op 11 augustus 1944 met twee vrienden een trein op het Zwolse emplacement. De verwachte bonkaarten werden evenwel niet bemachtigd. De groep rond Bertus Meijer zou een maand later een wissel opblazen op de spoordijk in Herfte-Veldhoek. De groep van Bertus Meijer ging in het najaar van 1944 op in de toen gevormde Binnenlandse Strijdkrachten.

Bertus Meijer en zijn groep zijn een goed voorbeeld van de wijze waarop de illegaliteit te werk ging: kleine groepen met beperkte, zeer risicovolle acties, gericht op sabotage en het verwerven van bonkaarten. Acties die om hun moed moeten worden geprezen, maar in hun beperkte effecten toch ook grote risico”s met zich meebrachten, omdat de represailles van de Duitsers niet vooraf konden worden ingeschat.

Vooral in de eerste jaren van de oorlog kende Zwolle vele groepen van verzetsmensen. Het begon al direct in 1940, met de Oranjewacht van Eddy van den Berg en Ate Otte Vleeshouwer. De groep werd snel opgerold, in 1941 werd Van den Berg gefusilleerd. De Ordedienst van Arie Willem Bijl, leraar aan het Christelijk Lyceum, kende een langer bestaan en ging in 1944, evenals de Groep Meijer, op in de Binnenlandse Strijdkrachten. De in 1942 opgerichte groep onder leiding van Henk Beernink, De Groene, was zonder twijfel het actiefst. De Groene hield zich met alle vormen van verzet bezig: van spionage (het lokaliseren van de V1- en V2-installaties) en het onderbrengen van onderduikers en geallieerde piloten, tot stoutmoedige acties. Het meest tot de verbeelding spreekt de overval op het Zwolse Huis van Bewaring in oktober 1944. Vermomd in Duitse uniformen wisten Henk Beernink, Leo Gooy en Henk Braaksma met hun eveneens verklede “arrestant” Wim Bremmer het huis binnen te komen. Ze overmeesterden een Duitse bewaker en wisten enkele leden van De Groene te bevrijden.

Vooral in het najaar van 1944, na Dolle Dinsdag, trad de bezetter steeds harder op tegen de illegaliteit. De Sicherheitspolizei voerde een offensief tegen de diverse groeperingen. De dood van Henk Beernink vormde een tragisch keerpunt.

 Beernink was op 8 februari 1945 bij het katholieke ziekenhuis aan de Bleekerstraat, dat als centrum van de illegaliteit gold, in een vuurgevecht met de Duitsers gedood. Op zijn lichaam werd een aantekeningenboekje gevonden dat de Duitsers op het spoor zette van andere verzetsmensen. Het was het begin van een moeilijke en gevaarlijke periode die uiteindelijk aan enkele tientallen Zwolse illegalen het leven zou kosten.