Zwolse breit mee in onderzoek naar oude kousen

Was het een ijdele koopman? Of een dame van adel? Wie droeg de twee goudbruine zijden kousen die een paar jaar geleden werden opgedoken uit het Palmhoutwrak bij Texel?

Textieldeskundige Chrystel Brandenburgh uit Leiden doet onderzoek naar de kleding die uit het schip kwam en krijgt voor de twee puntgave kousen onder meer hulp van Carola Bruinink. Zij is een ervaren breister, oprichter van het Handwerkcafé Zwolle. ,,Ik zag een oproep en vond het zó bijzonder. Da's ons erfgoed hè, daar wilde ik bij zijn.''

De kleding komt uit het schip BZN 17, dat al eeuwenlang op de bodem van de zee ligt, onder een dikke laag zand. Daardoor is de lading goed bewaard gebleven. ,,Het is vermoedelijk uit de zeventiende eeuw. Maar men weet nog niet veel. De kleding - waaronder ook een jurk - kan antwoord geven op de vraag welke route werd gevaren en wie er aan boord waren. Er zijn meerdere groepen actief die studie doen. Ik werk met ruim honderd vrouwen aan de kousen'', vertelt Bruinink.

De dames ontmoeten elkaar tijdens weekenden. ,,De kousen zijn zo kwetsbaar. We kunnen ze dus ook niet binnenste buiten keren. Anders was 't simpel. Er is geen patroon bekend. Het is kijken en nadoen. Zien waar je uitkomt. Voor een breister echt superspannend.''

Er wordt ook bekeken om welk type zijde het gaat en hoe de kleur tot stand is gekomen. Bruinink heeft al steken ontdekt waar ze maar moeilijk de vinger achter kan krijgen. ,,Er zitten hele rare verbindingen en naadjes in. Dat wordt echt nog puzzelen.'' Er zijn indertijd zeer dunne naalden gebruikt van 0,7 millimeter. Daar is bijna niet mee te breien. ,,En er zit een prachtig stuk borduurwerk boven de spie, dat is het driehoekige stukje bij de hiel. Het is in de vorm van een levensboom, een veelgebruikt patroon in die jaren.''

De twee kousen ('noem het alsjeblieft geen sokken') zou je nu eerder maillots noemen. Ze zijn zestig centimeter lang. Mogelijk hebben ze onder een kniebroek gezeten. Of onder een rok. Hoe dan ook, het materiaal was toen al zeer exclusief en de maaktijd uitzonderlijk lang. ,,Het gaat me 360 tot 400 uur kosten om er een te breien'', vertelt Bruinink.

Toch is ze vastberaden: ze wil bij het groepje horen dat in december eigenhandig een kous oplevert. Dan moet het werk namelijk klaar zijn. Dat wordt hard doorwerken. ,,Over een paar centimeter deed ik al vijf uur,'' grinnikt ze.